AB Eko-Tasarım Tüzüğü-Çalışma Takvimi
Sayın Üyemiz,
Türkiye İhracatçılar Meclisinden alınan bir yazıda, T.C. Ticaret Bakanlığından alınan yazıya atıfla, döngüsel ekonomiye geçişte belirlenecek olan ürün-bazlı eko-tasarım kurallarının genel çerçevesini çizen Sürdürülebilir Ürünler için Eko-Tasarım Tüzüğü'nün (ESPR) 28 Haziran 2024 tarihinde yasalaştığı bildirilmektedir. Tüzük kapsamında öncelikli ürünlerden başlamak üzere ürün-bazlı eko-tasarım mevzuatlarının çıkarılması öngörülmekte olup, Avrupa Komisyonu'nun ele alacağı öncelikli ürün grupları, eko-tasarım kuralları ve öngörülen mevzuat takvimine dair 2025-2030 Dönemi Çalışma Programı 16 Nisan 2025 tarihinde açıklanmıştır. Bir örneği ekte yer alan Programa göre;
1. 2030 yılına kadar hazırlanacak ürün-bazlı eko-tasarım mevzuatları, AB'nin son dönemde açıkladığı Rekabetçilik Pusulası, Temiz Sanayi Mutabakatı, Demir ve Metal Eylem Planı kapsamında belirlenen önceliklerini destekleyici nitelikte olacaktır. Programın uygulanması, Temiz Sanayi Mutabakatı kapsamında duyurulan gönüllü etiketleme sistemiyle tamamlayıcı olacak şekilde, karbon muhasebe yöntemlerinin sadeleştirilmesi ve uyumlaştırılması hedeflerine katkıda bulunacaktır.
2. Eko-tasarım kuralları, AB pazarına girişte esas alınacak olan ürün performansı kriterleri (dayanıklılık, yedek parça bulunabilirliği, asgari geri dönüştürülmüş içerik) ile bilgilendirme kriterlerini (temel ürün özellikleri, karbon/çevresel ayak izi) kapsayacaktır. Ürün bilgileri, Dijital Ürün Pasaportu (DPP) aracılığıyla ya da enerji etiketi olan ürünler için Avrupa Enerji Etiketleme Ürün Kaydı (EPREL) üzerinden sunulacaktır.
3. Eko-tasarım gereklilikleri, her ürün için ayrı ayrı -benzer ürün grupları için yatay olarak uygulama mevzuatı (delegated act) ile belirlenecektir. Komisyon, eko-tasarım gerekliliklerini geliştirirken KOBİ'ler ve küçük işletmelere ESPR'nin 22. Maddesi uyarınca özel destek sağlayacaktır.
4. Ürün bazlı eko tasarım kuralları için öngörülen takvim, demir-çelik için 2026, hazır giyim, lastik ve alüminyum için 2027, mobilya için 2028, döşekler için 2029 olarak belirlenirken; yatay olarak çıkarılacak mevzuat için takvim, tamir edilebilirlik için 2027 geri dönüştürülmüş içerik ve elektrikli aletlerin geri dönüştürülebilirliği için 2029 olarak belirlenmiştir.
5. Ara mamullerden demir-çelik için belirlenecek eko-tasarım kurallarının Temiz Sanayi Mutabakatı kapsamında duyurulan yeşil çelik etiketi ile uyumlu olacağı belirtilmiştir. Demir-çelik ve alüminyum için öncelikli olarak ürünün çevresel içeriğine dair sadece bilgilendirme kurallarının getirilmesinin değerlendirileceği, çıkarılacak eko-tasarım kuralların ETS ve SKDM gibi mevcut çevresel ve iklim politikalarını tamamlayıcı nitelikte olacağı vurgulanmıştır.
6. Enerji Etiketlemesi Direktifine tabi ürünlerden çamaşır, bulaşık makinası, buzdolabı, cep telefonu ve tablet gibi ürünlerin yer aldığı 16 ürün grubu da eko-tasarım kuralları belirlenmek üzere ESPR kapsamındaki çalışma programına eklenmiştir.
7. Daha önce önceliklendirilmiş olan ürünlerden ayakkabılar için Atık Çerçeve Direktifi kapsamında “genişletilmiş üretici sorumluluğu ücretlerinin eko-modülasyonu” için eko-tasarım gerekliliklerinin potansiyel kullanımına ilişkin bir çalışma yapılacaktır.
8. Kimyasallar için 2025 sonuna kadar petrokimyasallar, polimerler, özel kimyasallar ve plastikler gibi örtüşen diğer alt segmentler dikkate alınarak eko-tasarım kapsamında ürün gruplarının belirleneceği bir çalışma başlatılacaktır.
9. ESPR etiketi ile tüketicilerin bilgilendirilmesi sağlanacak, yeşil aklamanın önüne geçilecek; ürün bazlı eko-tasarım kuralları, yeşil kamu alımlarına yönelik çıkarılacak uygulama mevzuatı kapsamında “zorunlu asgari ürün kriterlerinin” belirlenmesinde esas alınacaktır.
10. Halihazırda AB pazarına girişte %10 oranındaki mevzuat uyumsuzluğunun, yeni kuralların getirilmesi ile beraber asgariye indirilmesi amacıyla piyasa gözetim otoritelerine yönelik destek mekanizmaları artırılacak, Eko-Tasarım Forumu'nda piyasa gözetim yöntemlerinin etkinliğine yönelik değerlendirmelerde bulunulacaktır.
11. Çalışma Programı kapsamında getirilecek eko-tasarım kuralları ile, AB pazarında 600 milyar Euro hacme sahip elektronik ürünler ile 500 milyar Euro hacme sahip diğer ürünlerin çevresel etkisi azaltılırken AB rekabetçiliğinin korunması sağlanacaktır.
Bilgilerinizi rica ederiz.