Temiz Sanayi Mutabakatı Devlet Yardımları Çerçevesi
Sayın Üyemiz,
Türkiye İhracatçılar Meclisinden alınan bir yazıda, T.C. Ticaret Bakanlığından alınan yazıya atıfla, Avrupa Birliği'nin (AB) “Temiz Sanayi Mutabakatı” hedefleri doğrultusunda Avrupa Komisyonu tarafından oluşturulan Devlet Yardımları Çerçevesi'ne (Clean Industrial Deal Accompanying State Aid Framework – CISAF) ilişkin düzenlemenin, 4 Temmuz 2025 tarihli AB Resmî Gazetesi'nde yayımlandığı bildirilmektedir.
Anılan düzenleme ile Üye Devletlerin belirli yatırım alanları ve hedefler kapsamında AB devlet yardımı kurallarıyla uyumlu şekilde destek mekanizmaları oluşturabilmelerine imkân tanınmakta; bu çerçevede, temiz sanayinin teşvik edilmesi amacıyla sunulan yardım programlarının Avrupa Komisyonu tarafından onaylanarak bireysel yardım uygulamalarının daha hızlı şekilde yürürlüğe girmesi sağlanmaktadır.
2022 yılından bu yana yürürlükte olan Geçici Kriz ve Geçiş Çerçevesi'nin (Temporary Crisis and Transition Framework) yerini alan CISAF'ın, 31 Aralık 2030 tarihine kadar geçerli olması ve bu sayede Üye Devletler ile işletmelere uzun vadeli öngörülebilirlik sağlaması öngörülmektedir.
Bu bağlamda CISAF'ta aşağıdaki hususlar ön plana çıkmaktadır.
• Temiz enerji yayılımı için 'hızlı geçiş' uygulaması: Yenilenebilir enerjiye ve düşük karbonlu yakıtlara yönelik destekleri içeren uygulama ile yenilenebilir enerji programlarının hızlı bir şekilde devreye alınabilmesini sağlamak amacıyla prosedürler basitleştirilmiştir. Mavi ve yeşil hidrojen gibi düşük karbonlu yakıtlar için sağlanan destek sayesinde, daha verimli veya uygun maliyetli çözümlerin henüz mümkün olmadığı, “karbonsuzlaştırılması zor” sektörlerdeki şirketlerin dönüşümü kolaylaştırılacaktır.
• Esneklik önlemleri ve kapasite mekanizmalarına ilişkin yeni kurallar: Üye Devletlere, rüzgâr ve güneş enerjisi gibi kesintili yenilenebilir elektrik kaynaklarının, enerji arzına entegre edilmesini sağlayacak ek araçlar sunulmaktadır. Üye Devletlerin elektrik sağlayıcılarına yedek kapasiteyi korumaları için ödeme yaptığı 'hedef model' kapasite mekanizmaları tanımlanmakta ve bu tasarımlar hızlı onay sürecine tabi olabilmektedir.
• Enerji yoğun kullanıcılar için elektrik maliyeti desteği: Üye Devletler, uluslararası ticarete açık ve üretim süreçlerinde yoğun şekilde elektriğe bağımlı sektörlerde faaliyet gösteren şirketlere elektrik fiyat desteği sağlayabilecektir. Bu desteğin karşılığında şirketlerden karbonsuzlaşma yatırımları yapmaları istenecektir.
• Karbon azaltımı ve enerji verimliliğini artıran teknolojilere esnek destek mekanizması: Elektrifikasyon, hidrojen, biyokütle, karbon yakalama - kullanım -depolama gibi geniş bir karbon azaltımı teknolojileri yelpazesine destek verilmesine imkân tanınmaktadır. Bu çerçevede, 200 milyon Avro'ya kadar projeler için önceden belirlenmiş yardım miktarları, finansman açığı esas alınarak ya da rekabete dayalı teklif süreci yöntemleriyle destek sağlanabilecektir.
• Temiz teknoloji üretimi için destek ile Net Sıfır Sanayi Yasası: Anılan Yasa ile belirlenen teknolojilere yönelik tüm üretim projeleri için destek programları, Avrupa dışına kayma riski taşıyan net sıfır teknoloji üretim projelerine bireysel destek ve temiz teknolojilerin üretimi için gerekli kritik hammaddelerin üretimi ve işlenmesine destek sağlanması, mevzuat kapsamına alınmıştır.
Öte yandan, Avrupa'nın farklı bölgeleri arasında uyumu sağlamak amacıyla, Üye Devletler bölgesel yardım haritalarında tanımlanan daha az gelişmiş bölgelerdeki projelere daha yüksek oranlı destek verebilecektir. İlaveten, Üye Devletlerin temiz teknoloji ürünlerine olan talebi teşvik etmek için vergi indirimi gibi destekler sağlamasına olanak tanınmaktadır.
Kamu ve özel yatırımların birlikte hareket etmesi gerekliliği göz önüne alınarak, Üye Devletlerin, çerçeve kapsamında yer alan projelere yönelik olarak, özel yatırımları riskten arındırmaya yönelik önlemler almasının önü açılmaktadır. Bu destek; uygun projeleri içeren bir portföyü yönetecek özel bir fona veya özel amaçlı bir kuruluşa sağlanacak sermaye, kredi ve/veya garanti şeklinde olabilecektir.
Bu kapsamda, CISAF kapsamında verilecek destekler ve oranlarını gösterir liste ekte iletilmektedir.
Diğer yandan, yukarıda anılan CISAF kapsamındaki vergi düzenlemeleri doğrultusunda, Avrupa Komisyonu tarafından 2 Temmuz 2025 tarihinde vergi teşviklerine ilişkin bir tavsiye kararı yayımlanmıştır. Anılan tavsiye kararı çerçevesinde, TSM hedeflerine katkı sağlanmasını teminen vergi teşviklerinin tasarımı ve uygulanması süreçlerinde dikkate alınması gereken ortak yönlendirici ilkeler ortaya konulmakta olup, konuya ilişkin ayrıntılar aşağıda aktarılmaktadır.
Komisyon tavsiye belgesinde yer verilen öneriler aşağıda özetlenmektedir:
1) Temiz teknolojilerde yeterli üretim kapasitesini ve sanayinin karbonsuzlaştırılmasını sağlamak için vergi kredileri:
Üye Devletlere, nihai ürünler, ana özel bileşenler ve kritik hammaddeler için ilave üretim kapasitesi oluşturan yatırım projelerine yönelik olarak vergi kredisi şeklinde vergi indirimi sağlamaları tavsiye edilmektedir. Bu yardımların tutarının, yatırım projesinin belirlenen yardım bölgesi dışında gerçekleşmesi durumunda proje başına 150 milyon Avro'yu ve uygun maliyetlerin en fazla %15'ini aşmaması gerekmektedir. Eğer yatırım projesi belirli yardım bölgesinde gerçekleşiyorsa, yardım miktarı proje başına 200 milyon Avro veya 350 milyon Avro olabilir ve maliyetlerin en fazla %20'si veya %35'i oranında yardım sağlanabilir.
Ayrıca, CISAF kapsamında, projeler KOBİ'ler tarafından yürütüldüğünde yardımlar artırılabilecektir.
2) Sera gazı emisyonlarını azaltan veya sanayi faaliyetlerinin enerji verimliliğini artıran yatırımlar için vergi avantajları:
Özellikle İklim Yasası ile uyumlu kurumsal dönüşüm planlarını uygulayan ve açıklayan şirketlere yönelik, sera gazı emisyonlarını azaltan veya enerji verimliliğini artıran yatırımlar için vergi kredisi şeklinde vergi indirimi sağlanması tavsiye edilmektedir. Bu yardımların tutarının proje başına 200 milyon Avro'yu aşmaması, yardım yoğunluğunun ise yatırım türüne bağlı olarak %20 ile %60 arasında değişmesi öngörülmektedir. Ayrıca, CISAF kapsamında, projeler KOBİ'ler tarafından yürütüldüğünde yardımlar artırılabilecektir.
3) Dayanıklılığa katkıda bulunan yatırım projeleri için artırılmış vergi kredileri:
Üye Devletlere, dayanıklılık politikası hedeflerini destekleyen yatırım projelerine yönelik olarak daha yüksek vergi kredileri sağlamaları tavsiye edilmektedir. Bu amaçla, olabilecek proje türleri şu şekilde sıralanmaktadır:
a) Tek bir üçüncü ülkeye yüksek düzeyde bağımlı olan net sıfır nihai ürün ya da net sıfır ana özel bileşen üretimini amaçlayan yatırım projeleri;
b) Net Sıfır Sanayi Yasası (NZIA) kapsamında belirlenen stratejik projeler;
c) NZIA kapsamında Üye Devletler tarafından belirlenmiş bir net sıfır teknoloji hızlandırma vadisi içinde yer alan Yatırım projeleri;
d) İnovasyon Fonu tarafından olumlu değerlendirilmiş ve Strategic Technologies for Europe Platform (STEP) Tüzüğü kapsamında “Egemenlik Mührü” (Sovereignty Seal) ile ödüllendirilen projeler;
e) Kritik Hammadeler Yasası uyarınca stratejik proje olarak tanınlanan yatırım projeleri.
4) Temiz teknoloji ekipmanlarına yönelik talebi desteklemek amacıyla vergi açısından tam ve anında giderleştirme dahil hızlandırılmış amortisman uygulaması:
Üye Devletlere, temiz teknoloji ekipmanlarının satın alınması veya kiralanması için bir vergi dönemi içinde yapılan harcamaların hızlandırılmış amortisman yoluyla, tercihen tam ve anında giderleştirme şeklinde, vergisel olarak indirilebilmesine imkân tanımaları tavsiye edilmiştir. Tam ve anında giderleştirme mümkün değilse, uygun maliyetlerin en az %30'unun edinme yılında gider olarak yazılabilmesine olanak sağlanması sözkonusu olacaktır. Bahsekonu varlıkların yeni olması, uygulama şartlarından birisi olup, şirket filoları için sıfır emisyonlu araçların da hızlandırılmış amortisman kapsamına alınması mümkündür.
5) Dayanıklılığa katkıda bulunan temiz teknoloji ekipmanı edinimi için artırılmış hızlandırılmış amortisman:
Üye Devletlere, dayanıklılığa katkı sağlayan temiz teknoloji ekipmanlarının satın alınması veya kiralanmasına ilişkin maliyetler için en geniş hızlandırılmış amortisman rejimini sağlamaları tavsiye edilmektedir.
Bu doğrultuda, Üye Devletlerin 31 Aralık 2025 tarihine kadar, Komisyon tavsiyelerinin uygulanmasına yönelik olarak yürürlüğe koydukları ya da duyurdukları önlemler ile hâlâ yürürlükte olan benzer önlemleri ve bunlardaki değişiklikleri Avrupa Komisyonu'na bildirmelerinin beklendiği belirtilmektedir.
Bilgilerinizi rica ederiz.