AB Rekabetçilik Pusulası
AB Rekabetçilik Pusulası/ Nasıl Bir Ekonomi-17.02.2025
Göreve yeni başlayan ABD yönetimi ilk günden yaptığı hamleler ile küresel ekonomide liderlik pozisyonunu muhafaza etme niyetinden ödün vermeyeceğini gösterdi. ABD'nin ekonomik arenadaki en büyük ve belki de tek rakibi olarak Çin'in ön plana çıktığını söyleyebiliriz. Dolayısıyla, önümüzdeki süreçte ABD ile Çin arasındaki ekonomik mücadelenin ivme kazanacağı öngörülebilir. Öte yandan, bu rekabetin gerisinde kalan Avrupa Birliği (AB) küresel ekonomik dinamikler karşısında görece pasif bir konumda sıkışmış durumda. AB'nin rekabet gücünü yeniden tesis edebilmesi için süratle stratejik önlemler alması elzem görünüyor. Bu noktada, eski İtalya Başbakanı ve Avrupa Merkez Bankası Başkanı Mario Draghi'nin 2024 yılında yayımladığı kapsamlı rapor, Avrupa'nın rekabet gücündeki aşınmayı açık ve net bir şekilde ortaya koymuştur. Raporda vurgulanan yapısal zafiyetlere zamanında müdahale edilmediği takdirde, AB'nin küresel ekonomik dengelerde daha da geri plana itilmesi riski bulunuyor.
Mario Draghi'nin Avrupa'nın rekabet gücüne dair ortaya koyduğu tespit ve önerileri içeren kapsamlı bir yol haritası, Avrupa Komisyonu tarafından “AB Rekabetçilik Pusulası” başlığı altında ocak ayında yayımlandı. Söz konusu yol haritası, Avrupa'nın ileri teknoloji ürünlerinin, yenilikçi hizmetlerinin ve çevre dostu üretim süreçlerinin merkez üssü olması hedefinin yanında, küresel ölçekte iklim nötrlüğüne ulaşan ilk bölge olabilmesi için stratejik bir çerçeve sunuyor. Avrupa'nın ekonomik dinamizmini artıracak yapısal reformların kaçınılmaz olduğu vurgulanan yol haritasında, inovasyon odaklı politikaların yanı sıra sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda hareket edilmesinin de gerekli olduğu belirtiliyor. Teknolojik üstünlüğü pekiştirme, sanayi kapasitesini güçlendirme ve çevresel taahhütleri somut adımlara dönüştürme gerekliliğine dikkat çekilirken, Avrupa'nın küresel ekonomik rekabette yeniden söz sahibi olabilmesi için alınması gereken stratejik kararlar detaylı biçimde ele alınıyor.
AB, Çin karşısında pazar payını korumakta zorlanıyor
Günümüzde AB, nitelikli işgücü, pazar büyüklüğü, ekonomik istikrar, sosyal şartlar gibi alanlarda önemli avantajlara sahip. Ancak son 20 yıllık dönemi ele aldığımızda AB'nin, üretkenlik konusunda yaşadığı sorunlar nedeniyle ABD ve Çin gibi ekonomilerin gerisinde kaldığını görüyoruz. Bir yandan ileri teknoloji alanında ABD ile arasındaki fark gittikçe açılan AB, diğer yandan Çin'in birçok sektörde yakaladığı ivme karşısında pazar payını korumakta zorlanıyor. Avrupa Komisyonu tarafından yayınlanan yol haritasına göre, bu durumun temel nedeni, AB'nin yenilikçi fikirleri pazara sunma ve bu teknolojileri endüstriyel tabanına entegre etme konusundaki yetersizlik.
AB'de faaliyet gösteren işletmeler, yüksek enerji maliyetleri ve küresel düzeyde asimetrik rekabet koşulları ile karşı karşıya. Ayrıca, stratejik girdilere ve belirli ülkelerde yoğunlaşmış tedarik zincirlerine olan bağımlılık, AB'nin ekonomik güvenliğini tehdit ediyor. Bu kapsamda, AB'nin gelecekte yatırım ve üretim merkezi olarak kalabilmesi için kapsamlı eylemlere ihtiyaç duyuluyor.
AB'nin rekabet gücünü artırmak için oluşturulan yol haritası inovasyon, karbonsuzlaştırma ve güvenlik başlıklarında üç temel alanı öne çıkartıyor. AB, patentlerin ticarileştirilmesi oranı açısından ABD ve Çin'in oldukça gerisinde. Bu durum, AB'nin inovasyon döngüsünü yeniden düzenlemesi gerektiğinin önemli bir göstergesi niteliğinde. Yol haritasında inovasyon alanında fayda sağlayacak politika önerilerine de yer verilmiş. Başlangıç ve ölçek büyütme aşamasındaki işletmelerin önündeki engellerin kaldırılması, risk sermayesine erişimin kolaylaştırılması öncelikli olarak yapılması gerekenler olarak sıralanıyor. Ayrıca, yapay zeka, kuantum teknolojileri, biyoteknoloji ve temiz enerji gibi geleceğin teknolojilerinde lider konuma gelmek için yatırımların artırılması ihtiyacına da dikkat çekiliyor.
Diğer önemli bir dönüşümün ise karbonsuzlaşma alanında yaşanması bekleniyor. Bilindiği gibi AB, 2050 yılına kadar karbonsuz bir ekonomi oluşturma hedefini benimsiyor. Ancak bu süreçte enerji maliyetlerinin düşürülmesi ve enerji piyasalarının entegrasyonu büyük önem taşıyor. Yol haritasında, temiz üretim ve döngüsel ekonomiye geçiş için pazarların geliştirilmesi ve erken harekete geçen şirketlerin ödüllendirilmesi gerektiği vurgulanıyor. Ayrıca, çelik, metal ve kimya gibi enerji yoğun sektörlerin dönüşümüne yönelik özel eylem planlarının oluşturulmasının sağlayacağı faydaların altı çiziliyor.
Üçüncü başlık ise güvenlik. Küresel tedarik zincirlerine olan bağımlılığın azaltması ve ekonomik güvenliğin artırılması AB'nin öncelikleri arasında yer alıyor. Yol haritasında, kritik hammaddeler, ilaçlar ve ileri teknolojiler gibi stratejik sektörlerdeki bağımlılıkların azaltılması için yenilik, araştırma ve finansal desteklerin önemi vurgulanıyor. Ayrıca AB'nin savunma sanayisi ölçeğini artırması ve savunma alanında daha fazla iş birliği yapması öneriliyor.
AB, yenilikçi ve kapsamlı politikalar geliştirmek zorunda
Bu üç temel alanın yanı sıra, sektörler arasında rekabet gücünü artırıcı etki yapacak beş faktöre de vurgu yapılmış. Yasal düzenlemelerin ve idari süreçlerin basitleştirilmesi, AB ekonomik pazarındaki engellerin kaldırılması, rekabet gücüne artırıcı nitelikte finansman sağlanması, yeni işgücü yetkinliklerine odaklanılması, üye devletler arasında politika koordinasyonunun geliştirilmesi, bu sürece olumlu etki edecek diğer etkenler olarak sıralanıyor.
Küresel ekonomik rekabetin giderek sertleştiği bir dönemde, AB'nin ekonomik dinamizmini yeniden kazanması ve stratejik üstünlük sağlayabilmesi için yenilikçi ve kapsamlı politikalar geliştirmesi kaçınılmaz. Draghi'nin raporunda vurgulanan yapısal kırılganlıklar ve Avrupa Komisyonu tarafından ortaya konan Rekabetçilik Pusulası yol haritası, AB'nin rekabet gücünü artırmak adına atılan önemli adımlar olarak değerlendirilebilir. Ancak, bu önerilerin salt birer politika belgesi olarak kalmaması, somut eylemlere dönüştürülmesi gerekiyor.