Dünyada ve Türkiye'de Hizmet Ticareti
Dünyada ve Türkiye'de Hizmet Ticareti/ Dünya Gazetesi-04.07.2022
Dünya Ticaret Örgütü'nün Hizmet Ticareti Barometresi, dünya hizmet ticaretinde dönüm noktalarını ve değişen seyri gösteriyor. DTÖ'nün yılda 2 defa yayınladığı bu barometrenin 100'ü göstermesi hizmet ticaretinde orta vadeli trendler ile paralel büyümeyi ifade ediyor. 100'ün üzerindeki okumalar, trendin üzerinde büyümeyi, 100'ün altındakiler bunun tersini işaret ediyor.
DTÖ'nün 23 Haziran 2022'de yayınlanan Hizmet Ticareti Barometresi 105,5. Bir önceki okuma ise Eylül 2021'deydi ve 102,5'ti. Hizmet ticareti, küresel pandeminin ilk aşamalarında 2020'nin ikinci çeyreğinde dibe vurduğundan beri istikrarlı bir büyüme sergiledi. 2022'nin ikinci çeyreğine kadar büyümeye devam etti ve 100 baz değerin üzerindeki barometre değeri de hizmet ticaretinin Ukrayna'daki çatışmaya karşı dirençli olduğunun bir göstergesi.
Hizmet Ticareti Barometresinin alt bileşenleri arasında, yolcu hava taşımacılığı endeksi 117,1 ile en güçlü kazancı kaydederek küresel endekste yukarı yönlü okumaya katkıda bulundu. Hizmet PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) 105.1 ile ve bilişim hizmetleri 104.2 ile güçlü performans kaydetmiş durumda. Finansal hizmetler endeksinin 101,7 ile trendin üzerinde kalmasına rağmen Rusya'ya uygulanan yaptırımlar nedeniyle ivme kaybettiği belirtiliyor. Konteyner taşımacılığı (101.5) ve inşaat (101.1) dahil olmak üzere diğer alt bileşenler eğilimin biraz üzerinde kalmaya devam ediyor.
DTÖ'nün Hizmet Ticareti Barometresi, Mal Ticareti Barometresi'ni geride bırakıyor. Bu, COVID-19 salgını hafifledikçe tüketim kalıplarında mallardan hizmetlere doğru olası bir kaymaya işaret ediyor. Bu kaymayı aslında son 20 yıldır deneyimliyoruz. Dünya imalat sektörleri katma değerinin küresel GSYH içindeki payı 1997'de %17,4 iken yıllar içerisinde yukarı ve aşağı yönlü ondalık değişimler göstererek 2019 yılında %15,6'ya düşmüştü. Dünya hizmet sektörleri katma değerinin küresel GSYH içindeki payı ise 1997'de % 57,4 iken 2019'da %64,3'e çıkmıştı. İlaveten hizmet sektörleri, imalat sanayi ihracatında da önemli bir destekleyici role sahip. İmalat sektörleri ihracatında hizmet sektörlerinin sağladığı katma değerin payı, OECD ülkelerinde ortalama %31. Ukrayna'daki savaştan mal ticaretinin daha derin bir şekilde etkilenmesi de eklenince, tüketim kalıplarında mallardan hizmetlere doğru potansiyel kayma pandemi sonrası toparlanmada daha da belirgin bir hal alıyor.
Türkiye'de hizmet sektörü ihracatı 2010-2019 arasında yılda ortalama %6,5 ile büyürken mal ihracatı aynı dönemde yılda ortalama %4,7 ile artış göstermişti. Küresel durumla benzer şekilde Türkiye'nin hizmet ihracatı da pandemiyle birlikte 2020 yılında %44 oranında azaldı. Akabinde 2021 yılında %60 artışla 57 Milyar Dolar seviyesine çıkmıştı. Ocak-Nisan 2022 döneminde ise TCMB verileri çerçevesinde bir önceki yıl aynı döneme göre yaklaşık % 62,5 artışla 20 milyar dolar tutarında hizmet ihracatı gerçekleştirildi ve yaklaşık 8,2 milyar dolar tutarında hizmet ticareti fazlası sağlandı. Bu dönemde, hizmet sektörleri arasında ihracatı bir önceki yılın aynı dönemine göre %126 artan seyahat hizmetleri, küresel durumu gösteren barometre okumasıyla benzer şekilde en çok artış gösteren alt sektör olarak öne çıkıyor. Diğer hizmet sektörlerinde ihracat artışları ise aynı dönemde şöyle gerçekleşti: Kişisel, kültürel ve eğlence hizmetleri %78, taşımacılık hizmetleri %62, bakım ve onarım hizmetleri %39, diğer iş hizmetleri %26, telekomünikasyon, bilgisayar ve bilgi hizmetleri %20 arttı. (Hizmet sektörleri ihracatının %62,5 artış gösterdiği 2022 Ocak-Nisan döneminde mal ihracatımız %21,7 artmıştı.) Her zaman ifade ettiğim gibi mal ve hizmet ticareti bir kuşun kanadı misali birbirinin ayrılmaz ve tamamlayıcı unsurları. Önümüzdeki dönemde de mal ve hizmet ticaretimizdeki artış trendinin sürmesini bekliyoruz.