Sürdürülebilirlik İçin Döngüsellik Şart
Sürdürülebilirlik İçin Döngüsellik Şart / Nasıl Bir Ekonomi- 07.08.2023
Düşünce kuruluşu “Küresel Ayak İzi Ağı” (Global Footprint Network-GFN), dünyadaki toplam yıllık tüketimin, dünyanın bir yıllık üretim kapasitesini aştığı günü “Dünya Limit Aşım Günü” (Earth Overshoot Day-EOD) olarak tanımlıyor. İlk olarak 1970 yılında GFN tarafından belirlenmeye başlanan EOD, 1970 yılında küresel olarak 29 Aralık tarihine denk geliyordu. Demek ki o tarihlerde henüz ürettiğini tüketen bir dünya halindeydik. Yıllar geçtikçe bu tarih geriye gelmeye başladı. Örneğin 1979 yılında 29 Ekim, 2005 yılında Ağustos ayına gerileyen bir EOD grafiği söz konusu. Dünyanın bize sunduğu bir yıllık kaynakları bu yıl 2 Ağustos tarihinde tükettik. Bu, yalnızca yedi ay sonra, dünyanın bir yılda yenileyebileceği tüm kaynakları çoktan tükettiğimiz anlamına geliyor. Son beş ay, istikbalde başka bir gezegen olmadan karşılayamayacağımız kaynakları harcayarak hayatımızı sürdüreceğiz.
GFN tarafından yayınlanan bu yılki ülke aşım tarihleri, oldukça endişe verici bir görüntü arz ediyor. Bu tarihler örneğin, ABD için 13 Mart; Almanya için 4 Mayıs; Fransa için 5 Mayıs. Türkiye için bu tarih 22 Haziran. Bu da mevcut tüketimimiz için 2,1 dünyaya ihtiyaç olacağı manasına geliyor. Söz konusu tarihler, sadece gezegenin kaynaklarını ne ölçüde aşırı tükettiğimizi göstermekle kalmıyor, aynı zamanda ülkeler arasında var olan aşırı eşitsizliklerin de altını çiziyor. Mesela, dünyadaki herkes Amerika Birleşik Devletleri sakinleri gibi yaşasaydı, 4,9 dünyaya ihtiyaç olacaktı. Küresel Ayak İzi Ağı'na göre, Katar, Lüksemburg ve Bahreyn gibi ülkelerdeki yaşam tarzlarının, tüm dünya tarafından benimsenmesi durumunda 5,4 ila 8,7 Dünya tüketeceği tahmin ediliyor. Avrupa ve Asya'daki diğer büyük sanayileşmiş ülkelerin çoğundaki yaşam tarzları evrensel olsaydı, 2,6 ila 4,8 Dünya'ya ihtiyaç olacaktı. Çin yaşam standartları, 2,4 dünyanın tüketileceği anlamına geliyor. Bu oranlar Danimarka için 4,8; Güney Kore için 3,9; Almanya için 3,0; İngiltere için 2,4; Brezilya için 1,7 olarak sıralanıyor. Dünya Limit Aşımı Günü Aralık ayında olan Endonezyalılar, dünya vatandaşlarına tahsis edilen kaynakları neredeyse tam olarak zamanında kullanıyor (1,1 dünya eşdeğeri). Endonezya ile Jamaika ve Benin, Aralık'ta limit aşım günleri yaşayan bir avuç ülkeden üç tanesi. Tüketim uçurumu, daha zengin, sanayileşmiş ülkeler ve daha düşük gelirli ülkeler arasında bölünmüş görünüyor. 51 ülke doğal kaynaklarını fazla kullanmıyor ve bu nedenle bir Dünya Limit Aşımı Günü yok. Örneğin yılda 0,7 Dünya'nın eşdeğerinin kullanıldığı Hindistan, kendisine ayrılan kaynaklardan daha azını tüketiyor.
Tüm bu veriler hâlihazırda tüketimin karşılanması için küresel olarak 1.75 dünyaya ihtiyaç olduğunu işaret ediyor. Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ve Milenyum Kalkınma Hedefleri, AB Yeşil Mutabakatı gibi pek çok küresel inisiyatif dünyadaki üretim modelinin dönüşümüne ve tüketim alışkanlıklarının değişimine odaklanıyor. 8 milyarı aşan dünya nüfusunun ihtiyaçlarının, hâlihazırdaki üretim modelleri ve tüketim tarzı ve iklim değişikliğinin getirdiği küresel problemler ile önümüzdeki yıllarda karşılanması mümkün görünmüyor. Üretimde kullanılan enerjinin yenilenebilir kaynaklardan sağlanması, karbon emisyonlarının azaltılarak iklim değişikliğinin önüne geçilmesi ve tüketime dair döngüsel ekonominin REDUCE-REUSE-RECYCLE, AZALT-TEKRAR KULLAN- GERİ DÖNÜŞTÜR modelinin benimsendiği alışkanlıkların yaygınlaşması, bu süreci tekrar 1970'lerin dünyada üretilen bir yıllık hasılanın bir yılda tüketildiği günlerine geri döndürebilir. Unutmayalım ki başka bir dünya yok…