Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) Yeni Enerji Sektörü Stratejisi'ne Yönelik Görüş Topluyor
Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) Yeni Enerji Sektörü Stratejisi'ne Yönelik Görüş Topluyor
Yenilenebilir enerji kaynaklarının yaygınlaştırılmasına yönelik adımlar büyük bir finansman ihtiyacını da beraberinde getirmektedir. Türkiye'de de enerji yoğun üretim yapan sanayi sektörleri ihracatta büyük paya sahip. O nedenle enerji sektörünü doğrudan ya da dolaylı olarak etkileyen durumlar Türkiye'yi de yakından ilgilendirmektedir.
Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (European Bank for Reconstruction and Development - EBRD) iki temel amaca hizmet etmektedir. Bunlardan ilki pazar odaklı ekonomilere geçişi sağlamak olarak ifade edilmektedir. İkincisi ise Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinde özel ve girişimci inisiyatifleri teşvik etmektir. Çevrenin korunması ve sürdürülebilir enerjiye bağlılık da faaliyetlerin merkezinde yer almaktadır. Günümüze kadar 6.400'den fazla projeye 170 milyar avro yatırım yaparak yeşil dönüşümü teşvik eden bir rol üstlenmiştir. Banka Avrupa Birliği, Avrupa Yatırım Bankası ve 71 ülkeye aittir. Türkiye'nin de içinde bulunduğu paydaşlardan her biri Yöneticiler Kurulu'nda (Board of Governors) temsil edilmektedir.
Türkiye, Paris İklim Anlaşması'nı imzalamasının ardından iklim hedeflerinde daha iddialı bir ülke haline geldi. Dolayısıyla yeşil dönüşüm yatırımlarının da hız kazanması beklenmektedir. Bu durumda Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası, önemli bir finansman kaynağı olarak karşımıza çıkmaktadır. Türkiye'de finansal dayanıklılığı ve bilgi ekonomisini güçlendirmeye, kapsayıcılığı teşvik etmeye ve yeşil ekonomiye geçişi hızlandırmaya odaklanmaktadır. Türkiye, bankanın faaliyet gösterdiği bir ülke olmanın yanı sıra toplam 31 milyon avroluk katkı ile bağış yapan bir ülke konumundadır. Bugüne kadar Türkiye'de 350'den fazla projeye 15 milyar avrodan fazla kaynak sağlandığı belirtilmektedir. Yatırımların 2021 yılında 2 milyar avro ile rekor seviyeye ulaştığı değerlendirilmektedir. Bu yatırımların yarısından fazlasını ise sürdürülebilir projelerin oluşturduğu ifade edilmektedir. EBRD tarafından paylaşılan bilgilere göre Türkiye, EBRD ve finansman ortaklarının finansmanıyla yenilenebilir enerji projelerinden büyük kazanım sağladı. Türkiye'deki güneş enerjisi kurulu gücünün %10'unun, biyokütle ve atık kapasitesinin %8'inin, rüzgar enerjisinin %7'sinin ve jeotermal kurulu gücünün de %5'inin bu finansmanlar aracılığıyla oluşturulduğu belirtilmektedir.
Banka 2019-2023 yıllarını kapsayan Enerji Sektörü Stratejisi'ni 2018 yılında onaylamıştı. Mevcut strateji merkezine yenilenebilir enerjinin ölçeğinin büyütülmesini alarak piyasa odaklı düşük karbonlu bir enerji sektörüne geçiş yoluyla güvenli, uygun fiyatlı ve sürdürülebilir enerjiyi teşvik etmektedir. Bunu ekonomilerin verimini, yenilenebilir enerjiyle güçlendirme ve giderek daha fazla elektrikli hale getirme yoluyla artırarak karbondan arındırma ile yapmaktadır. Strateji bankanın genel olarak elektik (üretimi, iletimi, dağıtımı gibi) ve hidrokarbon (çıkarma, işleme, nakliye gibi) olmak üzere iki alandaki faaliyetlerini kapsamaktadır. Enerji sektörü operasyonları, bankanın Yeşil Ekonomiye Geçiş yaklaşımını sağlamak için önemli görülmektedir. Yeşil Ekonomiye Geçiş yaklaşımı bankanın çalıştığı ekonomilerin yeşil, düşük karbonlu ve esnek ekonomiler inşa etmesine yardımcı olmak için ortaya konan yeni bir yaklaşımdır ve 2021-2025 yıllarını kapsamaktadır. Bu yaklaşımla yeşil finansmanın 2025 yılına kadar yıllık iş hacminin iki katına çıkması beklenmektedir. Yaklaşım enerji ve kaynak verimliliği, döngüsel ekonomi, yenilenebilir enerji, iklim değişikliğinin etkilerine karşı dayanıklılık ve adil geçiş (Just Transition) alanlarını kapsamaktadır. Stratejiye göre bankanın faaliyet gösterdiği ülkelerde enerjiyi nasıl destekleyeceğini iklim değişikliği, hava kalitesi, yenilenebilir enerji ve doğal gaz olmak üzere dört alandaki gelişmeler etkilemektedir. İnovasyon ve teknoloji gelişmeleri de iklim hedeflerine ulaşmak ve yenilenebilir enerjilerin entegrasyonunu kolaylaştırmak için kritik görülmektedir.
Banka şimdilerde enerji sektörüne yönelik yeni bir strateji üzerine çalışmaya başlamaktadır. Halkı da bu stratejinin hazırlanmasında katkıda bulunmaya davet etmektedir. Stratejiler, bankanın operasyonlarının ilkelerini belirlemekte ve yatırımlarına rehberlik edecektir. Mevcut strateji hakkında yorum yapmaya yönelik bu davet, yeni enerji sektörü stratejisinin ön hazırlık aşamasının bir parçası olarak nitelenmektedir.
Mevcut enerji sektörü strateji belgesine https://www.ebrd.com/power-and-energy/ebrd-energy-sector-strategy.pdf adresinden erişilebilmektedir. Görüşlerin 2 Aralık 2022'ye kadar energysectorstrategy@ebrd.com adresine yazılı olarak gönderilmesi gerekmektedir. EBRD bu süreçte yorumlara resmi olarak yanıt vermeyecektir. Banka, taslak stratejinin 2023 yılının ikinci yarısında hazır olmasını beklenmektedir.
Ekonomik Araştırmalar Şubesi